Zagórzany to wieś o charakterze rolniczo-mieszkalnym, o powierzchni 1251 ha. Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka Nr 979 Moszczenica – Zagórzany – Gorlice, która łączy się z drogą krajową Nr 28 Zator – Medyka. Przez obszar wsi przebiega również linia kolejowa relacji Zagórz – Zagórzany – Stróże.

Wzdłuż drogi umiejscowione są wszystkie obiekty użyteczności publicznej. Są one zlokalizowane w bliskiej odległości od siebie przez co stanowią zwarty obszar będący centrum wsi. Po prawej stronie znajduje się Zespół Pałacowo-Parkowy, Mauzoleum Skrzyńskich, cmentarz parafialny oraz ośrodek zdrowia. Po lewej stronie zlokalizowany jest Kościół pw. św. Wawrzyńca, Szkoła Podstawowa, Dom Ludowy i remiza OSP.

Teren wsi jest zróżnicowany. Centrum stanowi obszar równinny. Największe wzniesienia sięgają 355 m npm i są zalesione, co tworzy naturalny pas graniczny z sąsiadującymi miejscowościami.

 
Historia

Zagórzany to jedna z najstarszych wsi Ziemi Gorlickiej. Pierwsze udokumentowane wzmianki pochodzą z 1319 roku. Prawie do końca XIII wieku wieś stanowiła własność Opactwa Benedyktynów z Tyńca. Po pierwszym rozbiorze Polski (1772 r.) Zagórzany znalazły się pod zaborem austriackim i przestały być własnością Benedyktynów. Od tej pory stanowiły własność prywatną. Wieś została zakupiona przez Wielopolskich z Kobylanki, a następnie przeszła w posiadanie rodziny Skrzyńskich. Tadeusz Skrzyński wybudował neogotycki zamek z licznymi bogatymi wykuszami, basztami i wieżyczkami. Pałac w stylu angielskim zaprojektowany przez znanego architekta Franciszka Marię Lanciego i wielki park krajobrazowy były miejscem częstych wizyt artystów. W parku rosły okazałe drzewa i egzotyczne krzewy, znajdowały się też altanki, palmiarnia z małpami, ptaszarnia z egzotycznymi ptakami, rzeźby z białego alabastru, staw i pawilon ogrodowy. Cała posiadłość ma ok. 14 hektarów.

W pobliżu pałacu na wzniesieniu wśród drzew stoi Mauzoleum Skrzyńskich w kształcie kamiennej piramidy. Jest to miniatura „domu wieczności” Cheopsa, ma ok. 10 m wysokości i 12 m długości podstawy.

Po II wojnie światowej w pałacu utworzono Państwowy Dom Dziecka. Zespół pałacowo-parkowy został wpisany w 1993 roku do rejestru zabytków.

W 1950 roku został wybudowany Dom Ludowy a w 1964 roku wybudowano nową szkołę. Obok nich znajduje się budynek Ochotniczej Straży Pożarnej. OSP w Zagórzanach powstała w 1904 roku.

W historię Zagórzan wpisany jest również cmentarz i kościół pw. św. Wawrzyńca. Pierwszy kościół z drewna modrzewiowego został wybudowany w 1589 roku przy pomocy właścicieli dworu. Obiekt został doszczętnie zniszczony przez pożar, a w roku 1816 odbudowany dzięki hrabinie Wielopolskiej w stylu klasycystycznym.

Za piramidą, na wąskim siodle zalesionego, górskiego grzbietu znajduje się cmentarz wojennych nr 125 z I wojny światowej. Pochowano na nim 9 żołnierzy armii austro - węgierskiej, 32 niemieckiej i 149 rosyjskiej.

Zasoby przyrodnicze, turystyka

Na obszarze Zagórzan pomiędzy Szkołą Podstawową a Domem Ludowym znajduje się teren, na którym organizowane mogą być imprezy kulturalno – rozrywkowe, uroczystości szkolne i inne.

Drugą otwartą przestrzenią skupiającą mieszkańców i przybyłych gości jest pobliski obiekt sportowy zajmujący powierzchnię blisko 5 ha, w skład którego wchodzi 2 boiska piłkarskie, budynek zaplecza sanitarno -szatniowego oraz trasa do biegów przełajowych.

Teren wsi jest zróżnicowany. Centrum stanowi obszar równinny. Największe wzniesienia sięgają 355 m n.p.m. i są zalesione, co tworzy naturalny pas graniczny z sąsiadującymi miejscowościami.

Ukształtowanie terenu nie stwarza problemów w zagospodarowaniu obszaru, rzeźba terenu sprzyja rozwojowi rolnictwa, osadnictwa oraz rekreacji.

Głównym ciekiem w Zagórzanach jest potok Moszczanka będący jednym z dopływów rzeki Ropy.

Zagórzany posiadają obszary leśne, które występują w postaci rozproszonych enklaw. Są to przede wszystkim wielogatunkowe lasy liściaste. Administracyjnie lasy na terenie gminy należą do Nadleśnictwa Gorlice z siedzibą w Zagórzanach. Leśnictwo Zagórzany obejmuje m. in. wieś Zagórzany, Klęczany, Kobylanka, Kwiatonowice, Stróżówka.

Wszystkie lasy na terenie Nadleśnictwa Gorlice zostały uznane jako lasy ochronne (wodochronne, glebochronne, uzdrowiskowo-klimatyczne). W lasach ochronnych prowadzi się gospodarkę leśną zapewniającą utrzymanie spełnianych funkcji ochronnych.
Na terenie Zagórzan znajduje się pomnik przyrody - dąb szypułkowy „Aleksander”.

Gospodarka wodno-ściekowa

Infrastruktura wodno-ściekowa na terenie wsi Zagórzany jest budowana i rozbudowywana.

Reguluje się potok Moszczankę, zapobiegając powodzi.

Infrastruktura społeczna

W centrum wsi wzdłuż drogi wojewódzkiej zlokalizowane są najważniejsze budynki użyteczności publicznej służące lokalnej społeczności.

W 1950 roku został wybudowany Dom Ludowy, w którym znajduje się filia Ośrodka Kultury Gminy Gorlice, biblioteka publiczna, biuro sołtysa, siedziba Koła Gospodyń Wiejskich.

Działa Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Zdrowia w Zagórzanach. W powstałej placówce można uzyskać pomoc w wielu specjalizacjach medycyny, dzięki utworzonym gabinetom: medycyny szkolnej, pielęgniarki środowiskowo-rodzinnej, położnej rodzinnej oraz poradniom: dermatologicznej, ginekologiczno-położniczej, lekarza POZ, neurologicznej i otolaryngologicznej. Ośrodek Zdrowia jest zlokalizowany w centrum wsi.

W Zagórzanach działa Ludowy Klub Sportowy, założony w 1953 roku. Główną dyscypliną klubu jest piłka nożna. Drużyna seniorów występuje aktualnie w lidze okręgowej.

Na terenie wsi aktywnie działa Koło Gospodyń Wiejskich. Mieszkanki Zagórzan tworzące koło uczestniczą w imprezach kulturalnych organizowanych w gminie i powiecie, promując tradycję i lokalny folklor.

Obok szkoły znajduje się budynek Ochotniczej Straży Pożarnej. OSP powstała w 1904 roku. Strażacy poza działalnością statutową jaką jest ratowanie ludzi, domów i majątków czynnie włączają się w życie sołectwa i parafii biorąc udział w rozmaitych obrzędach religijnych.

W Zagórzanach funkcjonuje biblioteka publiczna z bogatym zbiorem książek i filia Ośrodka Kultury Gminy Gorlice. Instruktorzy prowadzą zajęcia taneczne, teatralne, plastyczne oraz muzyczne.

Instytucje i organizacje

Sołtys wsi
Michał Pyrcioch
Biuro sołtysa – budynek WDK
tel. 18 351 25 34

Szkoła Podstawowa im.Komisji Edukacji Narodowej
38 - 333 Zagórzany 230
tel. 18 351 25 96
fax 18 351 25 33
e-mail: sp-zagorzany@gmina.gorlice.pl

http://www.spzagorzany.pl

Samorządowe Przedszkole
38-333 Zagórzany 235
tel. fax 18 351 25 92

p-zagorzany@gmina.gorlice.pl

NZOZ Ośrodek Zdrowia
Zagórzany 235
tel. 18 351 28 93
e-mail: nzozzag@poczta.onet.pl

http://www.nzozzagorzany.pl